Deniz sezonunun olanca hızıyla devam ettiği şu günlerde Türkiye’nin önde gelen dermatologlarından Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuğrul Dereli, bu güneşli yaz günlerinde teknede keyfinizi kaçırmamak adına cilt sağlığınız için önemli uyarılarda bulunuyor.
Deniz sezonunda ister teknede olun ister karada cilt yapınızı mutlaka dikkate alın. Zira yanık oluşmasında ten yapınız çok önemlidir. Cilt tiplendirmesi (renge göre) birden altıya kadar yapılır. Tip 1, her zaman yanık oluşan ama asla bronzlaşmayan cilt tipidir. Bu özelliğe sahip kişiler sarışın-bembeyaz tenli, genellikle çilli olup renkli gözlüdürler. Prof. Dr. Tuğrul Dereli’nin verdiği bilgilere göre tip 2 cilt kolay yanar ama hafif bronzlaşabilir. Cilt tipi 3 olanların güneş yanığı olması için yaz aylarında uzun süre güneşte kalması gerekir. Deri tipi 4, 5, 6 olanlar ise koyu esmerlerdir. Bizi güneş ışınlarından koruyan koyu renkli pigment maddesi ‘melanin’dir.
Yaz aylarında, ani olarak güneşle karşılaşan açık renk ciltteki melanin miktarı doğal olarak yeterli olmaz ve yanık oluşur! Böyle durumlarda melanositler ellerindeki yedek melanini hemen transfer etseler de yenisinin üretimi için birkaç günün geçmesi gerekir. Dolayısıyla güneşle karşı karşıya kalınan ilk 2-3 günde temas süresini kısa tutmakta fayda vardır. Teknede güneş yanığı, eğer oturuluyor ise en çok omuzlar ve uylukların ön kısmında, yatılıyor ise yüz-karın veya sırtta meydana gelir. Birinci derece yanıklar genellikle tehlike oluşturmaz. Gölge bir yere geçmek, serin-soğuk duş almak, güneş sonrası (aftersun) kremlerin sürülmesi yeterli olabilir. İkinci derece yanıklar yaygın ise yani bütün karın veya sırt su toplamış ise acilen doktora görünmekte yarar vardır.
ÖNLEM ALIN
Prof. Dr. Tuğrul Dereli’nin tavsiyelerine göre hafif güneş yanıklarında hastanın kendisinin yapabileceği en iyi şey pamuklu bir giysiyi çeşme suyu ile ıslatıp giymektir. Su buharlaşırken deride birikmiş olan ısıyı alacaktır. Her iki, üç saatte yeniden ıslatılıp giyilerek ağrı-acı geçinceye kadar devam edilebilir. Eğer uyluklar-bacaklarda yanık varsa aynı şey pamuklu bir şort veya pantolon ile de yapılabilir. Bir süre sonra deri, kuruluğuna bağlı gerginlik hissi oluşmaya başlar. O takdirde çinko oksit veya çay ağacı yağı veya hamamelis bitkisi ekstresi içeren krem, losyon veya jeller sürülebilir. Pomadlar (merhemler) yağlı olup, ısı çıkışını engelledikleri için tercih edilmez. Diş macunu, yoğurt gibi şeylerin sürülmesi ise kesinlikle zararlıdır! Uzak durun. Bu arada bol su, tercihen tuzlu ayran veya mineral soda içmek de su-elektrolit dengesi için son derece faydalıdır.
ACİL DURUM!
Göz kararması, bayılma gibi durumlarında acilen en yakın sağlık ünitesine gidilip damar yolu ile sıvı verilmesi gerekebilir. Ayrıca ağrının giderilmesi için bazı ilaçlar alınabilir. Lakin benim önerim vakit geçirmeden doktorunuza başvurmanızdır.
Peki, yanıkların can sıkıcı etkilerinden korunmak için neler yapılabilir? Pamuklu-keten ultraviyole korumalı ışık geçirmeyen dokumalı giysiler; geniş kenarlıklı dışı açık renk siperliğinin içi koyu renkli şapkalar giymek güneşten koruyucu jel-losyon ya da kremleri güneşe çıkmadan en az yarım saat önce sürmek ilk akla gelenler. Yine de en iyisi doğrudan güneş altında durmamak, gölge ve serinde oturmaktır. Hele hele tekneniz sakin bir koyda alargada ise kendinizi öğle saatlerinde güneşte bırakıp riske atmayın. Uzun seyirlere çıkacak olanlara da bir önerim var. Sağlıkla ilgili detaylı kontrolden geçip gönül rahatlığıyla maviliklere yelken açmak her zaman en güvenilir yoldur. Pruvanız neta, rüzgar kolayınıza olsun. Esen kalın.
